طبقه بندی: آموزش، اخبار و اطلاع رسانی، مقالات،

رئیس اتحادیه زنبورداران خراسان شمالی محمد علی شاددل افزود: ژله رویال به خاطر تاثیر بر غدد کورتیکو - فوق کلیوی، یک ماده غذایی تقویت کننده است که برای افراد ضعیف، افسرده، دچار ضعف عصبی، افرادی که کار فکری شدید دارند و اشخاصی که دچار ناتوانی جنسی هستند، سودمند است.

وی خاطرنشان کرد: ژله رویال قبل از هر چیز، به عنوان محرکی که وضعیت کلی شخص را با تسهیل متابولیسم درون سلولی بهبود می‌بخشد مطرح است. این ماده روی مجموعه بدن تاثیر گذاشته و آن را تقویت می‌کند. تمام افراد خسته می‌توانند از یک دوره درمان به وسیله ژله رویال سود ببرند.

شاددل در معرفی ژله رویال(شاه انگبین) توضیح داد: ژله رویال ماده‌ای است که به وسیله یک جفت غده مغزی زنبوران کارگر پرستار در سنین سه تا ۱۲ روزه‌گی، ترشح و مورد استفاده ملکه در تمام طول عمر و نوزادان زنبور کارگر در مراحل اولیه رشد لارو به مدت سه روز قرار می‌گیرد. ژله رویال همیشه به طور مستقیم به ملکه یا لارو کارگر داده شده و در کندو ذخیره نمی‌شود. تنها زمان ممکن برای برداشت ژله رویال زمان پرورش ملکه در مقطع بچه‌دهی کلنی است.

وی ادامه داد: آنچه ملکه را از زنبوران کارگر متمایز می‌سازد نحوه تغذیه در طول مراحل لیسه‌ای ( شفیره‌ای) است. در واقع تمامی تخم‌های ماده می‌توانند به یک زنبور ملکه تبدیل شوند اما این تنها زمان ممکن است که طی تمامی مراحل تکامل، شفیره‌ها همچون یک زنبور ملکه مورد مراقبت قرار گیرند و از ژله رویال تغذیه شوند. پرورش ملکه که توسط مکانیسم‌های پیچیده‌ای در درون کندو تنظیم می‌شود، یک سری کنش و واکنش‌های هورمونی و شیمیایی در شفیره جوان به وجود می‌آورد که موجب تبدیل شفیره به زنبور ملکه می‌شود. یک زنبور ملکه از خیلی جهات با یک زنبور کارگر متفاوت است.

شاددل اظهار کرد: ژله رویال توسط غدد بزاقی حلقی کارگران جوان ترشح شده که به واسطه آن دیگر لاروهای کندو را تغذیه می‌شود. تغذیه لاروهای کارگر توسط ژله رویال از روز سوم رشد، متوقف می‌شود و لاروهای انتخابی به جهت ملکه شدن همچنان از ژله رویال تغذیه می‌کنند. از آنجا که تولد ملکه جوان در یک کندو در فصول خاص و تحت شرایط خواص کندو امکان پذیر است، تولید ژله رویال یک کار اساسی بوده و توسط زنبورداران متخصص تحت شرایط آزمایشگاهی خاص امکانپذیر است و نیاز به آموزش دارد.

بازرس صندوق حمایت از صنعت زنبورداری کشور بیان کرد: ژله رویال به همان صورتی که ترشح شده، به طور مستقیم به لاروها و ملکه، خورانیده شده و ذخیره نمی‌شود، به این دلیل ژله رویال یک فرآورده زنبورداری سنتی به حساب نمی‌آید. طی پرورش ملکه تنها در حالتی برداشت آن ممکن است که برای لارو زنبورها و ملکه به مقدار زیادی ژله رویال تولید شود، یعنی این غذا ویژه زنبور ملکه و لاروهای زنبور است که چهار تا پنج روزه هستند.

وی خاطرنشان کرد: در حقیقت ژله رویال شامل ترکیباتی همچون ۶۶ درصد آب، ۱۵ درصد مواد قندی، ۶ درصد لیپید، ۳ درصد فاکتور R ، یک درصد ویتامین، ریزعنصرها و نمک‌های معدنی و ۱۰ درصد پروتید است. ژله رویال به عنوان یک منبع غذایی عالی حاوی انواع ویتامین‌ها و مواد معدنی همچون کلسیم، مس، آهن، فسفر و پتاسیم است.

طبقه بندی: اخبار و اطلاع رسانی، مقالات،

شاید شما هم از آن دسته افرادی باشید که تا کلمه حشره را می‌شنوند، فقط یاد سوسک و ملخ و موریانه و کلا حشراتی می‌افتند که برای ما دردسر درست می‌کنند. انگار در ذهن بعضی‌ها کلمه حشره معادل آفت است. اما حقیقت چیز دیگری است. هرچند بسیاری از آفت‌های دام‌ها و گیاهان، از گروه حشرات هستند ولی همه حشرات هم زیانبار نیستند. بسیاری از حشرات مفید و در خدمت طبیعت هستند. اگر به کفشدوزک‌ها و یا زنبورعسل فکر کنیم، متوجه زیبایی‌های دنیای حشرات هم می‌شویم. در جهان ما، حشرات مفید بسیاری زندگی می‌کنند که یکی از آنها زنبور عسل است. زنبورعسل یکی از حشراتی است که از هر نظر به آن نگاه کنید متوجه اهمیت آن می‌شوید. هم برای ما نوعی ماده غذایی بسیار مقوی یعنی عسل تولید می‌کند ـ که از خواص آن کم و بیش آگاهی داریم ـ و هم در طبیعت به عنوان یک حشره گرده‌افشان، گیاهان را بارور می‌کند تا جایی‌که برخی از گیاهان فقط با این حشره بارور می‌شوند و بنابراین می‌توان گفت این گیاهان، ادامه نسل خود را مدیون این حشره دوست داشتنی هستند. امروزه در صنعت کشاورزی، زنبورداری یکی از شاخه‌های مهم تولیدی محسوب می‌شود. در این صفحات دانشمند، نگاهی داریم به زندگی زنبورهای عسل.

از نگاه علم زیست‌شناسی، زنبورعسل گونه‌های مختلفی دارد. گونه بسیار معروف آن که به نام زنبورعسل اروپائی نامیده می‌شود، در منابع علمی‌با نام Apis mellifera معروف است. در این اسم لاتین، کلمه Apis به معنی "زنبور"، mella به معنی "عسل" است و ferre در زبان لاتین، معنی "دارنده" و یا "تولیدکننده" را می‌دهد. با این حساب، نام علمی ‌زنبورعسل، "زنبور تولیدکننده عسل" معنی می‌دهد. این نام را جناب کارل لینه، دانشمند مشهور سوئدی در سال 1758 میلادی روی آن گذاشته است. این دانشمند همه موجوداتی که تا آن زمان شناخته شده بود را طبقه‌بندی کرد و برایشان نام انتخاب کرد! طبق این طبقه‌بندی، زنبورعسل در سلسله جانوران، شاخه بندپایان، رده حشرات، راسته بال غشائیان، و خانواده زنبورها قرار می‌گیرد.
زنبور عسل که قدمتی برابر با 180 میلیون سال دارد، در ابتدا حشره بومی ‌مناطقی از اروپا، و نیز آسیا و آفریقا بوده است. این حشره در سال‌های اولیه دهه1600 میلادی، وارد آمریکای شمالی شد و بعد از آن در کل آمریکا گسترش پیدا کرد. قدمت این حشره تا حدی است که نقاشی‌هایی از آن، در مقابر فراعنه مصر و در یک غار در اسپانیا دیده شده است.

زنبورداری در ایران نیز سابقه‌ای قدیمی ‌دارد. در دوره هخامنشیان نگهداری زنبورعسل در ایران رواج داشته است و از عسل به عنوان یک ماده شیرین غذایی و دارویی استفاده می‌کردند، پیدا شدن دشنه مفرغی در لرستان منقش به شکل زنبورعسل و متعلق به 800 سال پیش از میلاد، نشانه قدمت آشنایی ایرانیان با این حشره مفید است. با پیشرفت پرورش زنبورعسل در اروپا و امریکا و با ورود کندوهای مدرن و ملکه‌های هیبرید (دو رگه) به کشور از سال 1335 به بعد، علاقه‌مندانی در نقاط مستعد برای تولید عسل در کشور به ایجاد واحدهای بزرگ صنعتی پرورش زنبورعسل توجه کردند. نگهداری زنبورعسل در اکثر مناطق خوش آب و هوای کشور زیاد بوده و هست. در بعضی از مناطق نگهداری کندوهای بومی مرسوم است ولی آمار سال‌های اخیر نشان می‌دهد که کندوهای بومی‌کم شده و جای خود را به کندوهای مدرن داده است. درحال حاضر زنبورداری در کلیه مناطق ایران جز مناطق کویری کشور گسترش پیدا کرده است.

زنبورهای عسل مانند سایر حشرات، بدنی سه قسمتی شامل سر، سینه و شکم دارند. سینه آنها دارای سه بند، و شکمشان، شش‌بندی است. دارای سه جفت پای سینه‌ای هستند و یک جفت شاخک دارند که به کار حواس بویایی و لامسه و شنوایی می‌آید. این حشرات مثل همه خویشاوندانشان دارای سه عدد چشم ساده به نام Ocelli و دو چشم مرکب هستند که از واحدهایی به نام Ommatidi ساخته شده‌اند. حشرات، از جمله زنبور عسل دارای اسکلت خارجی یا همان کوتیکول هستند که عضلات بدن به آن می‌چسبند. یک لایه نازک مومی‌روی کوتیکول زنبور را پوشانده و از این رو بدن حشره ضد آب است.

زندگی اجتماعی
در اجتماع زنبورهای عسل سه نوع زنبور به طور مشخص دیده می‌شوند. ملکه، کارگرها و زنبورهای نر. هر کدام از این انواع زنبور (طبقه اجتماعی) با توجه به سن، دارای وظایف مشخصی هستند. در واقع در یک کندو تقسیم کار به خوبی‌انجام شده است. در مناطق آب و هوایی معتدل زنبورهای عسل به صورت کلونی زمستانگذرانی کرده و ملکه در اواخر زمستان و با بلند شدن طول روز تخم می‌گذارد. زنبور ملکه تنها زنبور ماده بارور است و نوزادانی که از تخم خارج می‌شوند جمعیت کندو را تشکیل می‌دهند. به جز یک مرحله کوتاه که ملکه برای جفت‌گیری با نرها از کندو خارج می‌شود و اقدام به پروازهای طولانی می‌کند و یا گاه در شرایطی که با چند زنبور کارگر برای تشکیل جمعیت جدیدی از کندو فرار می‌کند، در سایر موارد به ندرت کندو را ترک می‌کند. حجره‌هایی که قرار است ملکه در آن تخم بگذارد قبلا توسط زنبورهای کارگر ساخته می‌شود. تخم‌ها به شکل رشته باریک سفیدرنگی در کف حجره‌های بدون سرپوش گذاشته می‌شوند. پس از سه روز، لارو سفید کوچک و براقی از آن خارج می‌شود که همان نوزاد کرمی‌شکل زنبور است که تا یازده روز به همین شکل باقی مانده و توسط کارگرهای پرستار تغذیه می‌شوند. پس از آن مرحله شفیرگی است که طول دوره آن بسته به طبقه اجتماعی زنبور متفاوت است. جالب است بدانید که تا روز نهم دوران نوزادی زنبور، حجره‌ها به صورت سرباز بوده و پس از آن کارگرها روی آنها را می‌پوشانند. بعد از خروج زنبورهای بالغ از شفیره‌ها، وظایف مختلفی بسته به سنشان بر عهده می‌گیرند. در ده روز اول زندگی زنبورهای کارگر، آنها مسئول تمیز کردن کندو و تغذیه لاروها هستند و پس از آن شروع به ساختن حجره‌ها با موم می‌کنند. در حدود 16 تا20 روزگی از زنبورهای مسن‌تر شهد گل و دانه گرده که به کندو آورده می‌شود را تحویل گرفته و در حجره‌ها ذخیره می‌کنند. بعد از 20 روزگی آماده ترک کندو برای جستجوی شهد هستند که این وظیفه تا آخر عمر تغییر نمی‌کند.

جمعیت یک کندوی سالم در اواسط تابستان تقریبا بین 40 تا 80 هزار زنبور است. جالب است که هم ملکه و هم زنبورهای کارگر در سه روز اول زندگی از ژل رویال تغذیه می‌کنند اما بعد از این مدت کارگرها از شهد گل و دانه گرده و یا عسل رقیق می‌خورند در حالیکه ملکه، تا آخر عمر از ژل رویال تغذیه می‌کند. سه یا چهار زنبورکارگر همیشه در کنار ملکه بوده و مسئول حفاظت و تغذیه ملکه با ژل رویال هستند. ژل رویال یک ماده بسیار مغذی است که حدود 70 درصد آن آب است و نیز دارای مواد پروتئینی و اسید‌های امینه مثل پرولین، لیزین و اسیدگلوتامیک و قندهای گلوکز، فروکتوز، سوکروز و نیز دارای آنزیم‌های گلوکوزاکسیداز و اسید فسفاتاز می‌باشد. ملکه و کارگرها از نظر ژنتیکی هیچ تفاوتی با هم ندارند، ولی عمر ملکه تا پنج سال و کارگرها حداکثر شش ماه است. دلیل این تفاوت چیزی نیست جز تغذیه ملکه با ژل رویال.

ملکه در اجتماع زنبور نقش بسیار مهمی‌دارد؛ از تولید نسل و در واقع جمعیت زنبورها گرفته و مهم‌تر اینکه ملکه عامل وحدت اجتماع زنبورهاست، زیرا بقیه زنبورها از آن اطاعت می‌کنند. اگر در شرایطی ملکه پیر یا بیمار شود و یا بمیرد، جمعیت کندو به فکر جایگزین برای ملکه افتاده و برای همین کارگرهایی که مسئول رسیدگی به تغذیه نوزادان هستند به یکی از لاروها، به جای سه روز تا آخر دوره رشد، ژل رویال می‌دهند تا نوزاد تبدیل به ملکه جدیدی شود. گاه در شرایط خاصی و در مرحله‌ای از زندگی اجتماعی زنبورها، دو ملکه (ملکه جوان و ملکه قدیمی) همزمان در کندو حضور دارند. دلیل وجود دو ملکه همزمان مربوط به سطح فرمون‌هایی است که موجب یکپارچگی و هماهنگی فعالیت‌های اجتماعی زنبور‌ها می‌شود. پیدا شدن ملکه جدید همزمان با ملکه قبلی نوعی شورش و نابسامانی در جامعه زنبورهای عسل به دنبال خواهد داشت. در این شرایط اگر ملکه جوان در کشمکش با ملکه قدیمی‌ شکست بخورد با تعدادی از کارگرها کندو را ترک کرده و جمعیت جدید را پایه‌گذاری می‌کند. اما اگر برنده این جدال ملکه جوان باشد، ملکه قدیمی ‌محکوم به مرگ است و ملکه جوان امور جامعه را به دست خواهد گرفت.

زنبور‌های کارگر از نظر جنسیت، ماده‌های نابارور هستند و بنابراین توانایی جفت‌گیری با نرها را ندارند. این زنبورها موم را که برای ساختن کندو ضروری است ترشح می‌کنند، کندو را تمیز و مرتب نگه می‌دارند، به پرورش نوزادان می‌پردازند، از کندو محافظت می‌کنند و به جمع‌آوری شهد و دانه گرده می‌پردازند.

نکته جالبی‌در مورد نیش زدن زنبور‌ها وجود دارد، زنبورهای کارگر فقط یک‌بار می‌توانند از نیش خود استفاده کنند چرا که اندام نیش آنها دارای خارِ برگشته است که پس از نیش زدن، در بدن موجودی که نیش زده شده، باقی مانده و از بدن زنبور کنده می‌شود، بنابراین زنبور به‌علت پاره شدن شکم و خونریزی ناشی از آن می‌میرد. در حالی‌که زنبور ملکه تا چندین بار از نیش‌اش استفاده می‌کند.

رقص زنبورها
بشر برای اولین بار با مطالعه زندگی زنبورها در کندو‌های شیشه‌ای متوجه شد که زنبورهایی که از بیرون می‌آیند شروع به حرکات موزون می‌کنند. این بررسی در سال 1888 توسط دانشمندان حشره‌شناس انجام شده است. محققان در سال 1945 با بررسی دقیق‌تر روی این موضوع متوجه شدند که دو نوع حرکت موزون در زنبور‌ها وجود دارد. نوع اول رقص نیم دایره‌ای است که زنبور یک نیم‌دایره در جهت ساعت‌گرد و یک نیم‌دایره در جهت پادساعت‌گرد می‌چرخد و این حرکت را چندین بار تکرار می‌کند و نوع دوم، رقص دم‌جنبانکی است که در آن زنبور قسمت انتهایی شکم را به شدت می‌جنباند. در این رقص‌ها جهت گل‌ها و فاصله آنها تا کندو به دیگر زنبورهایی که مسئول جمع‌آوری شهد هستند، نشان داده می‌شود. در واقع زنبورها با رقص خود محل خورشید را نشان می‌دهند و جهت مسیری که زنبورهای شهد جمع کن، باید برای رسیدن به گل و آوردن شهد بروند را با توجه به محل خورشید برایشان مشخص می‌کنند. اگر فاصله شهد از کندو کمتر از 100 متر باشد زنبورها از رقص نیم‌دایره‌ای و اگر از صد متر بیشتر باشد از رقص دم‌جنبانکی استفاده می‌کنند. در صورتی که فاصله گل‌ها از کندو بیشتر از صد متر باشد، تعداد جنباندن شکم در 15 ثانیه مسافت دقیق را مشخص می‌کند. مثلا اگر فاصله، 600 متر باشد زنبور در 15 ثانیه ده بار شکم خود را حرکت می‌دهد.

طبقه بندی: آموزش، مقالات،

طبقه بندی: اخبار و اطلاع رسانی، مقالات،

طبقه بندی: اخبار و اطلاع رسانی، مقالات،

طبقه بندی: اخبار و اطلاع رسانی، مقالات، گالری تصاویر،

طبقه بندی: اخبار و اطلاع رسانی، مقالات،

طبقه بندی: اخبار و اطلاع رسانی، مقالات،

۳۳) جمع‌آوری توشه برای روزهای سرد و سخت زمستان:



طبقه بندی: آموزش، مقالات،

۱۷) عدم مماشات و مصلحت‌جویی:



طبقه بندی: آموزش، مقالات،

طبقه بندی: آموزش، اخبار و اطلاع رسانی، مقالات،

طبقه بندی: اخبار و اطلاع رسانی، آموزش، مقالات،

خواندن 20 مورد زیر با این حشره هستی بخش بیشتر آشنا شوید....

1-زنبورهای عسل برای میلیون ها سال ساکن کره زمین هستند

2-زنبورهای عسل دوست طبیعت هستند و خاصیت گرده افشانی مهمترین عملکرد آنها می باشد

3-تنها حشره ای هست که غذایی درست می کند که توسط انسان خورده می شود

4-عسل تولیدی زنبورعسل تنها ماده ای است که تمام مواد لازم برای ادامه حیات را در بردارد شامل کربوهیدرات، آنزیم ها، مواد معدنی، ویتامین ها و آب. و تنها غذایی است که دارای آنتی اکسیدان پینوسمبرین (pinocembrin) است که این آنتی اکسیدان به بهبود عملکرد مغز کمک می کند.

5- زنبور عسل دارای 6 پا،  دو چشم مختلط که هرکدام حاوی هزاران لنز کوچک هست، 3 چشم ساده در بالای سر، 2 جفت بال، شکم و محل نگهداری شهد می باشد.

6-بالهای زنبور عسل به طور باورنکردنی سریع به هم می خورند؛ تقریبا 200 ضربه در هر ثانیه! و اینطوری صدای وزوز دلنشین( البته دلنشین برای زنبورداران) به وجود می آید.

7- هر زنبور عسل در هربار پرواز به خارج کندو بین 50 تا 100 گل را بازدید می کند. و در هروز حدود 10 بار به بیرون کندو پرواز می کند.

8- یک کندوی زنبور عسل تقریبا شامل 20000 تا 60000 زنبور عسل و یک ملکه است زنبورهای کارگر ماده هستند و در فصل کار بیشتر از 6 هفته عمر نمی کنند و تمام کارها را انجام می دهند.

9-ملکه زنبور عسل تا 5 سال عمر می کند و تنها زنبوری است که تخم می گذارد. در فصل تابستان که نیاز است کندو قدترتمند باشد ملکه روزانه 2500 تخم می گذارد.

10- زنبورهای نر بزرگتر از زنبورهای کارگر هستند و به جز جفت گیری هیچ کار دیگری نمی توانند بکنند حتی غذاخوردن!

11- هر کندوی زنبور عسل بوی مخصوص به خود دارد که به عنوان عامل شناسایی اعضا کندو به کار می رود.

12- تنها زنبورهای کارگر درهنگام احساس خطر نیش می زنند و البته خودشان نیز میمیرند. ملکه هم نیش دارد اما معمولا نیش نمی زند.

13- تقریبا نیش 1100 زنبور عسل برای انسان کشنده است.

14- اعضای یک کندو با نوعی رقص با هم ارتباط برقرار می کنند.

15- مغز زنبور عسل بیضی شکل و به اندازه کنجد هست ولی اما قابلیت ویژه ای برای یادگیری و به یاد آوری دارد و می تواند مسافتی را که طی کرده است محاسبه کند و منابع گل را به خاطر بسپارد.

16- 28 گرم عسل کافی است تا زنبورعسل بتواند دور کره زمین را پرواز کند

17- یک کندوی زنبور عسل برای جمع آوری  یک کیلوگرم عسل مسافتی معادل با 3 برابر دور کره زمین را طی می کند.

18-یک زنبور کارگر در طول عمر خود حدود 1 قاشق چایخوری عسل تولید می کند.

19- یک زنبورعسل می تواند به طور پیوسته شش مایل مسافت را با سرعت 15 مایل در ساعت طی کند.

20- قدرت بویایی زنبور عسل اینقدر قوی است که می تواند بین صدها نوع شهد گلهای مختلف تفاوت قایل شود و از چند متر آن طرف تر تشخیص می دهد کدام گل شهد دارد و کدام گرده.

هر چه شما بیشتر درمورد این حشره مفید  و محصولات بی نظیر آن بدانید بیشتر این مخلوق و خالق آن را تحسین می کنید. زنبور عسل در یک جامعه بسیار منظم تمام تلاشش را می کند تا وظایفش را به بهترین شکل انجام دهد. و یکی از محصولات آن عسل هست که خداوند از آن تعبیر به شفا کرده است.

طبقه بندی: اخبار و اطلاع رسانی، مقالات،

با توجه به مطلب قبلی سایت با عنوان " كاهش فعالیت زنبورداران خوزستان بر اثر پدیده ریزگردها "بر آن شدیم تا توضیحاتی درباره تاثیر پدیده گرد و غبار بر میزان فعالیت کلنی های زنبور عسل را خدمت شما عرض نماییم . در سالهای اخیر شاهد ورود گرد وغبار از مرزهای غربی کشورهستیم. منشاء گرد وغبار کشورهای عربی مانند عراق، عربستان و سوریه اعلام می شود و غالبا" مناطق شمال غرب، غرب و جنوب غربی کشور را فرا گرفته و به تدریج به سایر مناطق نیز سرایت می کند. در چند سال اخیر ورود گرد و غبار خسارتهای فراوانی را علاوه بر مسائل بهداشتی و سلامتی شهروندان، به بخش کشاورزی و اقتصاد زنبورداری بصورت مستقیم و غیر مستقیم وارد کرده است به طوریکه در اثرآلودگی هوا، میزان تولیدات کلنی های زنبورعسل به میزان قابل توجهی کاهش یافته است. زنبورداران سایر مناطق کشور که معمولا" کندو های خود را در فصل زمستان به نواحی جنوبی کوچ می دهند، آنها نیز از آلودگی هوا و گاه وبیگاه از بارش بارانهای گلی این منطقه بی نصیب نمانده اند.

زنبوران مزرعه رو در روزهایی که هوا غبارآلود است، رفتار چراگری کمتری از خود نشان داده و ترجیح می دهند که از کندو خارج نشوند، زیرا آنها موجوداتی ضعیف بوده و فوق العاده نسبت به شرایط محیطی حساس هستند و کوچکترین تغیرات محیطی در زندگی آنها موثر است. به نظر می رسد پدیده ی گرد و غبار، معظل و آفت تازه ای است که در سالهای اخیر به سایر مشکلات زنبورداری اضافه شده است. نکته حائز اهمیت اینکه، غالبا" ورود توده های گرد و غبار به کشور با آغاز فصل فعالیت کلنی های زنبورعسل و شروع زمان گلدهی گیاهان ( فصل بهار) همزمان می شود.

الف- تاثیرمستقیم:

1- کاهش تولید عسل:

زنبوران عسل پس از بلوغ و تکامل پرواز به چهار گروه کاری تقسیم می شوند 1- زنبوران شهد آور 2- زنبوران گرده جمع کن 3- زنبورهایی که بره موم جمع می کنند 4- زنبورانی که آب به داخل کندو حمل می کنند. در روزهایی که درصد ذرات خاک و ریز گردها در هوا بیشتر است، میزان ورود این مواد به داخل کندو، بعلت کاهش پروازهای زنبوران چراگر، به طرز چشمگیری کاهش یافته و از طرف دیگر نیز مصرف انرژی در داخل کندو بالا می رود. دامنه ی زمانی ترشح نکتار توسط گیاهان درهر منطقه محدود و زمان آن نیز کوتاه می باشد، استمرار شرایط نامناسب کلیمایی و جوی باعث کاهش تولید عسل خواهد بود. یعنی منظورم اینست که اگر چنانچه پایداری آلودگی هوا به وسیله گرد وغبار تداوم یابد، طبیعتا" عملکرد کلنی ها خیلی پایین آمده و میزان تولید عسل به طرز معنی داری در کندو ها کاهش می یابد، خصوصا" اینکه آلودگی هوا با با زمان جریان شهد در طبیعت همزمان شود. بارش بارانهای گلی و یا افزایش آلاینده های جوی نظیر ریزگردها، باعث تنش در فیزیولوژی و بیولوژی گیاهان شده و این امر موجب بسته شدن روزنه های تنفسی برگ شده و اختلال در تبخیر و تعریق گیاه باعث کندی فتوسنتز و فرایند تبدیل نشاسته به قند و ترشح نوش از نوشجای گیاهان می شود.

2- کاهش گرده گل:

میزان ورود گرده گل در روزهایی که هوا غبار آلود است، فوق العاده کاهش یافته و احیانا" زنبوردارانی که قصد جمع آوری و برداشت گرده گل بوسیله تله گرده گیر را داشته باشند، اولا" میزان محصول برداشتی آنان به مراتب کمتر خواهد بود و ثانیا" گرده های جمع آوری شده بعلت بارش بارانهای گلی و نشست گرد وغبار بر روی بساک گلها آلوده خواهد بود.

3- کاهش قدرت دید و تشخیص زنبورعسل :

زنبوران گلهای گیاهان را به کمک فرم و شکل گل، عطر و بوی گل، رنگ گل و میزان امواجی نوری که از آنها ساطع می شود تشخیص می دهند. طیف مرئی رنگها برای زنبورعسل 300 – 650 نانو متر و برای انسان 400 – 700 نانو متر می باشد. سلولهای بینایی موجود در چشمان مرکب به رنگ آبی یا سبز و ماوراءبنفش حساس اند. در زمان گرد غبار، زنبورازعلائم کمکی مذکور برای جهت یابی و شناسایی منابع غذایی نمی تواند خوب استفاده کند. وجود بیش از حد ذرات خاک در هوا باعث کاهش قدرت دید و امکان افزایش دریفتینگ(ورود اشتباهی به کندوهای دیگر) و کاهش تشخیص منابع غذایی زنبوران شده و اصولا" آنها پرواز خوبی از خود به نمایش نمی گذارند، بخصوص اینکه اگر پدیده گرد وغبار با وزش باد نیز، همراه باشد که بزرگترین آفت زنبورعسل است.

ب- تاثیر غیرمستقیم:

1- آثار کمبود شهد:

میزان تخم ریزی ملکه رابطه مستقیمی با ورود مقدار شهد و گرده گل به کندو داشته، بطوریکه در نواحی معتدل، منحنی رشد و نمو جمعیت کندو با منحنی رشد و نمو گیاهان که ازاسفند ماه شروع و درخردادماه به نقطه اپتیمم می رسد هماهنگ است. بدیهی است هرعاملی که موجب نوسان و افت منحنی رشد گیاهان شود مستقیما" در میزان تولید و ترشح شهد ثاثیر خواهد گذاشت. ورود مقدار کم شهد به داخل کندو در اثر فعالیت کمتر زنبوران، باعث کاهش تخم ریزی ملکه و پرورش لارو می شود. کاهش جمعیت کندو باعث محصول کم و ضعف کلنی می شود.

2- آثار کمبود گرده:

در زمانی که شکوفه های درختان و گیاهان به گل نشسته، زنبوران اقدام به جمع آوری گرده های گل می کنند. زیرا گرده گل برای پرورش لارو و نوزاد و همچنین ادامه زندگی کلنی زنبورعسل یک امر حیاتی است. یک کلنی زنبورعسل معمولا" بطور متوسط در سال 35 کیلوگرم گرده مصرف می کند. گرده گل باعث افزایش توان زیست کلنی، افزایش میزان تخم ریزی ملکه ، توانایی زمستان گذارانی، افزایش پرورش نوزادان در بهار سال آینده، ترشح ژله رویال و موم، رشد و نمو تخمدانهای ملکه ها، افزایش اسپرم زنبوران نر، تقویت سیستم ایمنی زنبوران، همگی از اثرات مثبت تغذیه ی کلنی از گرده می باشد. لازم به ذکر است که زنبورعسل پروتئین، ویتامینها، مواد معدنی و چربی را از منابع گرده ی گیاهان تامین نموده که کمبود آن به تدریج موجب کاهش جمعیت کلنی، تقلیل راندمان کار و نهایتا" به انهدام کلنی منجر می شود.

3- اخلال در جفت گیری های ملکه:

معمولا" جفتگیری ملکه زنبورعسل در یک روز آرام و هوای آفتابی و شرایط کلیمایی(نور، حرارت، رطوبت، باد) مناسب و درجاهای بخصوصی از فضا که اصطلاحا" بنام "مناطق تجمع نرها" نامیده می شوند صورت می گیرد. بدیهی است که هوای غبار آلود، باعث تغیر شرایط کلیمایی محیط و اخلال در شکل گیری مناطق مذکورشده و نهایتا" پروازهای لقاحی ملکه و زنبوران نر کمتر خواهد بود. خصوصا" اینکه پایداری ذرات گرد وغبار چند روز استمرار داشته باشد. طبیعتا" پرواز لقاحی ملکه و نر هایی که مایل به شرکت در مراسم عروسی ملکه هستند، مستلزم شرایط محیطی ایده آل و مناسب می باشد، با افزایش غلظت گرد وغبار در هوا اولا" باعث می شود که قدرت دید زنبوران فوق العاده کاهش یافته و خطاهای پروازی داشته باشند. ثانیا" دریافت و تشخیص فرمون های ملکه توسط زنبوران نر با مشکل مواجه شده و این احتمال وجود دارد که درصدی از ملکه و زنبوران نر قاعدتا" نتوانند همدیگر را ملاقات کنند. ثالثا" بطور کلی ملکه کلنی با پیش بینی شرایط بد جوی ترجیح می دهند که پرواز عروسی را به روزهای دیگری موکول کنند که در صورت تداوم و پایداری ذرات گرد وغبار ممکن است موفق به جفت گیری نباشند. لازم به ذکر است که ملکه زنبور عسل در طول عمر خود، فقط یک بار تلقیح شده و آن هم حداقل هفته اول زندگی و حداکثر چهار هفته بعد از تولد است و چنانچه به هر دلیلی در این مدت نتواند بارور شود تا آخر عمر باکره و ناکام مانده و تخمهای حاصل از این ملکه، زنبوران نر خواهند بود که بایستی از خیر آن گذشت و اینگونه ملکه به درد کندو و کندودار نمی خورد.

4- مشکلات گرده افشانی:

نقش و وظیفه اصلی زنبورعسل در طبیعت گرده افشانی و باروری گیاهان بوده و درحفظ محیط زیست و توسعه متوازن پایدار رل بسیار اساسی بازی می کند. ارزش افزوده گرده افشانی گیاهان توسط زنبورعسل به مراتب بیشتر از تولیدات آن می باشد. در روزهایی که تراکم و غلظت ریز گردها در هوا، بیشتر می شود بعلت کاهش فعالیت و رفتار چراگری زنبوران مزرعه رو، عمل گرده افشانی و باروری گیاهان کمتر و یا احتمال دارد ناقص صورت گیرد که این امر باعث کاهش میزان تولیدات کشاورزی و خصوصا" باغداران می شود. همانطوری که باراندگی های طولانی در زمان گلدهی گیاهان درصد تلقیح و باروری آنها را کمتر می کند.

بنظر می رسد که پدیده گرد وغبار از جمله ی آفات جدیدی است که می تواند صنعت زنبورداری را با چالش بزرگی مواجه کند و متاسفانه هر ساله دامنه و ابعاد آن نیز بیشتر و بزرگتر می شود. پس بنابرین ضروری است که مراجع ذیربط و کارشناسان امر خصوصا" سازمان حفاظت محیط زیست به همراه دستگاه امورخارجه، اقدامات و تمهیدات و تحقیقات لازم را در خصوص جلوگیری و کاهش اثرات این پدیده ی مخرب، با همکاری و هماهنگی کشورهای همسایه غربی انجام دهند، در غیر اینصورت ورود سامانه های گرد وخاک از کشورهای همسایه خسارات مادی و معنوی زیادی را به کشورمان، علاوه بر سلامت و روان شهروندان، در بخش کشاورزی و صنعت زنبورداری وارد خواهد کرد. البته یادمان نرود که آرزو و علاقه ی زنبوران عسل به داشتن آسمان آبی و زمین سبز بیشتر از ما انسانهاست.


طبقه بندی: اخبار و اطلاع رسانی، آموزش، مقالات،
برچسب ها: گرد و غبار، کلنی زنبور عسل،

بسیاری از دندان پزشکان بر این واقعیت معترفند که خمیردندانهای رایج در بازار ؛ حتی گرانقیمت ترین آنها، دارای موادی هستند که به مرور خود منجر به پوسیدگی دندان می شوند. اکثر آنها امکان سفیدکنندگی بی ضرر دندانها را نداشته و علی رغم حفظ دائمی بهداشت دهان و دندان در طول دراز مدت؛ پیدایش جرم ها و پلاکهای دندانی، امری اجتناب ناپذیر است.

لذا استفاده از خمیردندانهای خانگی جایگزین؛ در کنار خمیردندانهای معمولی که فرد از میزان سلامت و کارایی کامل آن آگاهست می تواند کمک شایانی به حفظ سلامت دندانها در طول روز نماید ضمن اینکه با استفاده ی مداوم از آنها در کنار خمیردندانهای تجاری؛ تا حد زیادی از ایجاد پلاک و جرم در اطراف دندانها  جلوگیری می شود. لذا توصیه می شود لااقل یک بار در روز به جای  خمیردندانهای تجاری از خمیردندانهای خانگی استفاده شده  و حداقل در یک وعده مسواک زدن روزانه،  یکی ازترکیبات زیر، متناسب با نیازبهداشتی محیط دهان و دندان، در نظر گرفته شود :

یکی از متداول ترین خمیر دندانهای خانگی که استفاده از آنها توسط حکمای طب سنتی توصیه می شود؛ خمیردندانی متشکل از یک واحد عسل  با دو واحد نمک طبیعی ست. برای استفاده از این خمیردندان هیچ محدودیت سنی و یا تعداد دفعات  وجود ندارد واستفاده از  این ترکیب حتی به عنوان خمیردندان مورد استفاده برای کودکان کاملا بی ضرر و مفید است.

ترکیب دوم؛ استفاده از پودر کندر و عسل و نمک برای سفید کردن و شستشوی فضای دهانست. این ترکیب نیز علاوه بر خاصیت پاک کنندگی قابلیت خوشبو نمودن فضای دهان را  به همراه دارد. پودر کندر از قدیم الایام در روستاهای خراسان و توابع خواف به عنوان شستشو دهنده ی دندان استفاده می شده و کاربرد دائمی داشته است.

ترکیب سوم(سفیدکننده)؛ استفاده از پودر خاکستر پوست بادام و یا خاکستر چوب بادام برای سفید کنندگی دندانهاست که گاهی برای استفاده ی راحت تر با مقداری ژل کتیرا یا عسل نیز ترکیب می شده است.

ترکیب چهارم؛ استفاده از پودر سماق و پودر نمک و عسل است که این ترکیب؛ برای افرادی که در اثر مسواک زدن؛ شاهد خونریزی در لثه ها هستند؛ توصیه می شود.سماق؛ اثر بسیار کارآمدی در  تقویت لثه های ضعیف و از بین بردن آفتهای دهانی دارد.

ترکیب پنجم؛ استفاده از ترکیب جوش شیرین و نمک و عسل  به عنوان خمیر دندان در شستشوی دندانها و زبان است است . استفاده از این ترکیب علاوه بر ضدعفونی کردن محیط دهان و دندان از بوی بد دهان نیز تا حدود زیادی خواهد کاست.(جوش شیرین خاصیت ضدعفونی کنندگی فضای دهان و از بین برندگی بوهای نامطبوع را در خود دارد.(

از این ترکیب؛ بالاخص اگر به همراه جوش شیرین؛ از نمک دریا در آن به عنوان ترکیب اصلی استفاده شود؛ علاوه بر استفاده ای که به صورت خمیردندان در مسواک زدن دندانها می شود؛ می توان به عنوان ترکیبی برای شستشوی عمقی شبانه ی پوست صورت چرب و پیلینگ پوست های چرب  هم استفاده کرد. به اینصورت که بعد از مسواک شبانه؛ مقداری ازین ترکیب را بر سطح پوست مرطوب صورت قرارداده و پوست صورت و دستها با آن  ماساژ داده می شود.تا حدی که ذرات ریز نمک و جوش شیرین در اثر مالش انگشتان بر روی پوست کاملا حل شده و سپس  پوست کاملا  آب کشیده شود .

ترکیب ششم : ترکیب پودرمیخک و نمک و عسل:

در این ترکیب علاوه بر نظافت کامل محیط دهان و دندان به دلیل  وجود خواص مکمل ضد باکتریایی و ضد ویروسی  در میخک، خاصیت ضد التهابی میخک، کمک شایانی به  از بین رفتن التهاب در محیط دهان و دندان و درد احتمالی دندانهای آسیب دیده، خواهد کرد.

 در محیطهایی که به هر دلیلی  امکان مسواک زدن فوری وجود ندارد، جویدن ساقه ی کرفس به همراه کمی نمک، می تواند جایگزین کاملی برای مسواک به شمار آید. بافت فیبری کرفس، قدرت نفوذ در شیارهای باریک دندانی و مابین دندانی را داشته و تمام  فضای دندانها را با کمک نمک به خوبی پاک خواهد کرد. 

طبقه بندی: اخبار و اطلاع رسانی، مقالات،
دنبالک ها: کتابهای طب سنتی و تحقیقات فولکوریک ، بورس عسل اصغرپور،

شروع فعالیت بشر از ابتدای آفرینش در زمینه کشاورزی سپس دامپروری جهت ارتقاء سطح زیرکشت و افزایش تولیدات دامی به سمت صنعت، سیر تکاملی خود را طی نمود. در همین راستا برای امنیت سرمایه گذاری توسط یک برنامه سازمان یافته شده از طرف بازرگانان در حمل و نقل دریایی و زمینی در صورت بروز حوادث و خسارت دیدن خطرات به شکل یک صندوق تعاونی متولی پرداخت بخشی از زیان وارده به افراد و عضو آن صندوق گردید، که به نام شرکت بیمه در حال حاضر در کل کشورهای دنیا الان در حال فعالیت می باشند.

 

حضور فعال بیمه در جوامع بشری برای حمایت از جبران خسارت وارده به مال و جان آحاد جامعه که در زمینه تولیدات و خدمات مشغول به فعالیت هستند را به عهده دارد که آثار روانی آن افزایش و انگیزه بیشتر به زندگی و کاهش و ارزیابی ریسک می باشد. هم اکنون در کشور متولی بیمه نمودن محصولات کشاورزی و دامی، صندوق بیمه کشاورزی می باشد. افرادی که در زمینه پرورش زنبورعسل سرمایه گذاری می نمایند به دلیل فیزیک بر بودن این شغل و جابجایی اقلیمی در طول سال(حمل و نقل های چند باره) به دلیل برداشت بیشتر شهد از گلهای مختلف همیشه در معرض خطر بوده اند. این حرفه کلا در صنعت دامپروری به طور جدی با ریسک بالای سرمایه گذاری مالی و منابع انسانی روبرو است. مشاهده گردید زنبورداران زیادی در سراسر کشور در سنوات گذشته به دلیل یکی از عوامل تبعی دارایی خود را از دست داده و به حرفه دیگر روی آورده اند.

نکته قابل اهمیت در این صنعت که نیاز به حمایت صنعت بیمه(بازرگانی) دارد این است. زنبورعسل نقش به سزایی در زمینه تولیدات کشاورزی که شامل 90 درصد گرده افشانی گلها در باروری را انجام می دهد و نقش به سزایی در تولیدات و محصولات باغی دارد که به دهها و صدها میلیارد تومان در زمینه مواد غذایی در سال در کل کره زمین مثمرثمر می باشد. به همین دلیل است که آلبرت انیشتین فیزیکدان معروف با محاسبات ریاضی ثابت نموده است در صورت نابودی زنبورعسل پس از چهار سال، حیات در کره زمین از بین می رود.

لذا به دلیل اهمیت این موجود الهی که خداوند بعد از پیامبران در قرآن به آن وحی نموده است باید مسئولین و متولیان کشاورزی و صنعت بیمه کشور(بیمه گران) با تعیین تعرفه های حمایتی و اختصاص سوبسید تسهیلات ویژه ای را در پرداخت حق بیمه برای زنبورداران منظور نمایند تا حامی این شغل پر مسئولیت و پرخطر گردند. برای تعریف و مشخص نمودن بسته های حمایتی با همکاری کارشناسان این شغل و تهیه پرسشنامه و عارضه یابی نقاط و زمان خطرخیز منابع انسانی و خود کلنی بررسی گردد تا پس از تهیه فرم های پیشنهاد بیمه نامه های تخصصی ضریب خسارت محاسبه و با شرایط اقتصادی زنبورداران و خانواده آنها بیمه نامه معتبر و لازم الاجرا را در اختیار این قشر زحمتکش قرار داد.

انواع پوششهای بیمه ای که زنبورداران و خانواده هایشان نیازمند هستند:

1- بیمه عمر و پس انداز که پشتوانه زمان از کارافتادگی آنها باشد و حالت اخذ بازنشستگی را برای دوران کهولت داشته باشد.
2- بیمه عمر و حوادث انفرادی برای صاحب زنبورستان و پرسنل که در بروز کار و حمل و نقل دچار نقص عضو و از کارافتادگی یا فوت گردند.
3- بیمه مسئولیت کارفرما در مقابل کارکنان و اشخاص ثالث در زنبورستان و افرادی که باعث نیش زدگی زنبور گردند.
4- بیمه درمان تکمیلی یا پوششهای حداکثر با حق بیمه یارانه ای برای زنبوردار و پرسنل و خانواده آنها.
5- بیمه نامه ثالث و بدنه خودرو(وانت، سواری، کامیونت) با تخفیف ویژه.
6- بیمه آتش سوزی برای انبار و کالای موجود در آن.
7- بیمه نامه عمر مانده بدهکار برای اخذ وام.
8- بیمه نامه حمل و نقل باربری داخلی برای انتقال زنبورعسل.
9- بیمه نامه اعتباری برای اخذ وام از بانک تخصصی(کشاورزی).

باتوجه به ماهیت سخت بودن این حرفه و حالت کلیدی این موجود در بقای حیات انسان در روی کره زمین، شرایط ویژه ای می طلبد بسته بیمه ای طراحی شود که امنیت خاطر را برای امید به زندگی و سرمایه گذاری در این بخش را در کنار صندوق بیمه کشاورزی به وجود آورد تا جوانان خلاق و جوان را برای بازیابی انرژی و نیل به توسعه این حرفه تشویق نماید.

در کنار کلیه بیمه گران کشور صندوق های توسعه ای ملی و استانی که برابر قانون در زمینه افزایش بهره وری کشاورزی و منابع طبیعی می توانند به این امر کمک کنند دست همکاری به زنبورداران بدهند. حمایت این دو متولی و تعریف جامعی از صنعت زنبورداری شرایط را برای کار آفرینی در استانهای گل خیز مؤثر می نماید.

طبقه بندی: اخبار و اطلاع رسانی، مقالات،
برچسب ها: توسعه صنعت زنبورداری، بیمه، تسهیلات زنبورداری،

اهداف:
آشنایی با شكل شناسی خارجی زنبور عسل

 وسایل مورد نیاز:

 مقدمه
در جلسه گذشته با جمعیت زنبور عسل و بخشی از شكل شناسی خارجی آن آشنا شدیم. در این جلسه به ادامه مبحث شكل شناسی خارجی زنبور عسل می پردازیم.
5- خرطوم

زواید آزاد آرواره های پایین با هم تشکیل خرطوم را داده که به وسیله آن شهد گل، عسل و آب را جذب می کنند. زواید آرواره پایین و لب پایین در قاعده خود بهم نزدیک شده و در داخل غلافی قرار می گیرند. در مقطع عرضی خرطوم نحوه قرار گرفتن زواید لب پایین و آرواره پایین، کانال مواد غذایی و کانال بزاقی نشان داده می شود.


به وسیله کانال غذایی زنبور عسل شهد، عسل و آب را به درون دهان می مکد و به وسیله کانال بزاقی، بزاق را به محل غذا می آورد. در مواقعی که زنبور از مواد خشکی چون شکر تغذیه می کند، ابتدا با بزاق خود آن را بصورت محلول در آورده و از راه کانال غذایی از آن استفاده می نماید. در مواقعی که زنبور از خرطوم خود استفاده نمی کند آن را زیر سر خود می خواباند.

6- غدد موجود در سر
الف- غدد بزاقی
زنبور عسل دارای دو جفت غدد بزاقی است، یک جفت غدد بزاقی سینه ای و یک جفت غدد بزاقی سری. مجاری غدد سینه ای و سری در داخل سر یکی شده و لوله واحدی را تشکیل می دهد. ترشحات غدد بزاقی در پایه خرطوم ریخته و در مواقع لزوم مورد استفاده قرار می گیرد.
ب-غدد شیری یا غدد زیر حلقی
غدد شیری یا غدد ترشح ژله شاهانه یا ژله سلطنتی تنها در زنبوران کارگر وجود دارد. ترشح این غدد برای تغذیه ملکه، نرها و لاروهای زنبور مورد استفاده قرار می گیرد. غدد شیری به تعداد یک جفت در طرفین سر و زیر حلق قرار داشته و مجرای آن بطور مجزا در بین آرواره های بالا، لب بالا و پایه خرطوم می ریزد. در مواقعی که سایر زنبوران بخواهند از این ماده تغذیه کنند زبان خود را در این قسمت قرار داده و خود زنبور غذا دهنده خرطوم را به زیر سر خم می کند. وقتی زنبورهای پرستار می خواهند لاروها را غذا بدهند ژله شاهانه از بین آرواره های بالا که از هم باز می شوند خارج می گردد.

 ج-غدد آرواره ای
این غدد در داخل سر زنبوران کارگر و ملکه و در قسمت فوقانی آرواره های بالا قرار دارند، از این جهت آنها را غدد آرواره ای می نامند. ترشحات غدد آرواره ای در کارگر و ملکه با هم متفاوت است.

7- سینه
در حالی که سینه حشرات از سه حلقه درست شده است. سینه زنبور عسل و سایر حشرات از راسته بال غشاییان از چهار حلقه که شامل سینه اول، سینه دوم، سینه سوم و ساق می باشند تشکیل شده است. ساق در واقع اولین حلقه شکم است که به حلقه سوم سینه متصل گردیده است.

به حلقه سینه در قسمت زیرین یک جفت پا متصل می گردد. از دو جفت بال زنبور، یک جفت به سینه دوم و یک جفت به سینه سوم متصل می گردد.

8- پاها
سه جفت پای زنبور عسل مانند سایر حشرات به ندرت از نظر شکل و اندازه با هم شبیه هستند ولی از نظر ساختمانی پاهای زنبور عسل مانند بقیه حشرات از پنج حلقه یا بند درست شده اند. بند اول پا که پا را به سینه متصل می نماید پیش ران، بند دوم را پی ران، سوم را ران و چهارم را ساق و آخرین قسمت را پنجه می گویند.
9- شاخک پاک کن
فرو رفتگی مدوری است که در قسمت داخلی اولین بند پنجه پاهای جلو قرار دارد. در داخل این فرو رفتگی خارهای کوچک ردیفی شبیه شانه وجود دارند. در روی این فرو رفتگی زایده ای تیغه مانند قرار دارد که در مواقع پاک کردن شاخک در روی فرورفتگی قرار می گیرد. این قسمت در تمیز کردن شاخک ها به کار می رود.
10- سبد گرده
پاهای عقب زنبور عسل به علت دارا بودن ساق و اولین بند پنجه بزرگ و پهن از سایر پاها فرق دارند. هم چنین ساق و اولین بند پنجه پاهای زنبور کارگر با ملکه و نر متفاوت است. در زنبوران کارگر اولین بند پنجه پاهای عقب در سطح داخلی دارای خارهای ردیفی شانه مانندی است که در زنبوران نر و ملکه وجود ندارد. از این نظر این قسمت را در زنبوران کارگر برس کرده منتقل شده اند در حد فاصل بین پنجه و ساق پاهای عقب مستقر شده و فشرده می شوند و سپس به روی قسمت فوقانی ساق پاهای عقب جمع می شوند. قسمت اخیر را سبد یا زنبیل گرده می نامند.
11- بال ها
زنبور عسل دو جفت بال دارد که یک جفت به سینه دوم و یک جفت به سینه سوم متصل می باشند. بال های جلو بزرگ تر و رگ های بیشتری نسبت به بال های عقب دارند.

بال های جلو و عقب در هنگام پرواز بوسیله قلاب هایی بهم متصل می گردند. نحوه اتصال بال ها بدین صورت است که در کناره بالایی بال عقب قلاب هایی وجود دارد که در فرو رفتگی لبه پایینی بال جلو قرار گرفته و باعث می شود که زنبور عسل در موقع پرواز هر رو بال را با هم حرکت دهد.

در روی بال های جلو و عقب رگ یا رگبال های زیادی موجودند. رگ های طولی رگ هایی هستند که از محل اتصال بال به سینه شروع شده و به انتهای بال ختم می گردند. رگ های عرضی رگ هایی هستند که 2 یا چند رگ طولی را به هم وصل می کنند. از بهم پیوستن رگ های طولی و عرضی سلول های بال بوجود می آیند. طول رگ های بال و نسبت آنها به یکدیگر و همچنین زاویه ای که نسبت بهم می سازند در تشخیص نژادهای زنبور عسل اهمیت فراوان دارد.
12- شکم
شکم حشرات که در قسمت انتهایی بدن قرار دارد، از خارج حلقه حلقه بوده و در داخل آن دستگا های مختلف بدن مانند دستگاه گوارش، دستگاه گردش خون، دستگاه تنفس و دستگاه تنفس و دستگاه تناسلی و قسمتی ازسلسله اعصاب قرار می گیرد. شکم لار و زنبور عسل ده حلقه ولی زنبور بالغ 9 حلقه دارد، زیرا اولین حلقه شکم در سینه ادغام می شود. از نظر ظاهر شکم زنبور کارگر بیش از 6 حلقه ندارد (یعنی از حلقه 2 تا 7)، حلقه های 8، 9 و 10 کوچک شده و در داخل حلقه هفتم قرار می گیرند.
13- ضمایم خارجی شکم زنبور عسل
غدد موم
نیم حلقه های شکمی در زنبورها طوری بزرگ شده اند که همه حلقه های بعدی شکم را می پوشانند. در زنبور کارگر قسمت های جلویی حلقه های 4 تا 7 که توسط قسمت های عقبی حلقه های 3 تا 6 پوشیده شده اند، دو قسمت بیضی شکل وجود دارند که به آنها آیینه می گویند، و موم از آن قسمت ترشح می گردد. درپشت و قسمت داخلی این قسمت های بیضی شکل غدد مولد موم قرار دارند.

غدد عطری
غدد مولد مواد عطری در قسمت پشت شکم و در روی قسمت جلویی حلقه هفتم قرار دارد. این قسمت توسط حلقه ششم پوشیده شده است. غدد عطری از تعداد زیادی سلول های ترشحی درست شده اند که ترشحات خود را روی حلقه هفتم پشتی شکم می ریزند.

14- نیش
نیش زنبور از نظر ساختمانی شبیه عضو تخم گذاری سایر حشرات می باشد. نیش در داخل محفظه ای در انتهای شکم زنبور قرار داشته و در موقع لزوم آن را خارج می کند.
نیش در محل اتصال به بدن بزرگ و قطور بوده و به تدریج که به انتها نزدیک می شود باریک تر می گردد.

اگر در زیر میکروسکوپ به نیش نگاه کنیم، خواهیم دید که نیش از سه میله یا تیغه درست شده است. از قرار گرفتن این سه میله (یکی در بالا و دو تا در پایین) در روی هم کانال عبور زهر درست می شود. هر سه میله تشکیل دهنده نیش در انتها دارای دندانه هایی هستند که در موقع نیش زدن در بافت های بدن موجود نیش خورده گیر کرده و باقی می ماند.

زنبوری که نیش خود را از دست داده است پس از مدتی می میرد. کانال عبور زهر به لوله آورنده زهر و لوله اورنده زهر به کیسه ذخیره زهر منتهی می گردد. زهر زنبور عسل که ماده اولیه خود را از خون می گیرد در داخل غده سازنده زهر ساخته شده و سپس در داخل کیسه ذخیره زهر ذخیره می گردد.

تکلیف:
-  روزنامه دیواری نیمه آماده را با اضافه كردن بخش های دیگر بدن زنبور عسل تكمیل نمایید.
- برای آشنایی بیشترر با رفتار و زندگی زنبور عسل به مطالعه شكل شناسی داخلی زنبور عسل پرداخته و مانند تكلیف بالا یك كاغذ دیواری جدید برای شكل شناسی داخلی زنبور عسل تهیه نمایید. تصویری از فعالیت و روزنامه دیواری خود را برای ما ارسال نمایید.

محل بازدید/ اردو/ خرید: برای دیدن زنبور عسل های اتاله شده می توانید به نمایشگاه های در حال اجرا و نمایش آثار اتاله شده حشرات مراجعه نمایید.

منابع مطالعه: برای كسب اطلاع بیشتر به منابع زیر مراجعه نمایید.
- كتاب راهنمای پرورش زنبور عسل (‌فصل دهم- كالبد شناسی زنبور عسل)، تألیف:دكتر مسعود هاشمی
- كتاب زنبور عسل و پرورش آن (فصل هشتم- ساختمان بدن زنبور عسل)، تألیف: دكتر نعمت الله شهرستانی
- کتاب زنبور عسل، تألیف:مهندس سید جاود سعادتمند



طبقه بندی: اخبار و اطلاع رسانی، آموزش، مقالات، گالری تصاویر،
برچسب ها: شكل شناسی خارجی زنبور عسل، تعاونی زنبورداران قائمشهر،

اهداف جلسه:
• آشنایی مختصر با جمعیت زنبور عسل
• آشنایی با شكل شناسی خارجی زنبور عسل

 وسایل مورد نیاز: -------------------------
روند کار:
مقدمه

حال كه با اهمیت وجود زنبور عسل، تاریخچه وجود زنبور عسل بر روی كره زمین و انواع نژاد آن آشنا شدیم. قصد داریم ابتدا مختصری درباره جمعیت كندو و سپس شكل شناسی خارجی زنبور عسل بدانیم. در داخل كندو معمولاً ملكه، زنبوران كارگر و زنبور نر زندگی می كنند كه این سه دسته به لحاظ ظاهری و نوع فعالیت در داخل و خارج كندو، باهم متفاوتند. برای تشخیص این سه دسته از یكدیگر و شناخت فعالیت های آنها نیاز است ابتدا با شكل شناسی خارجی زنبور عسل آشنا شویم.

3-1 جمعیت زنبور عسل داخل كندو
در داخل هر کندوی زنبور عسل معمولاً یک ملکه، تعداد زیادی کارگر و وقتی مواد غذایی در کندو کافی، شرایط آب و هوایی مناسب و کلنی در حال رشد باشد تعداد کمی زنبور نر وجود دارد. تعداد کارگرها و نرها در داخل کندو به عوامل مختلفی بستگی داشته و در طول سال این تعداد تغییر می کند. در یک کلنی متوسط در فصل رشد حدود 40-60 هزار کارگر، 2-3 هزار نر و یک ملکه وجود دارد. این تعداد زنبور بصورت اجتماعی زندگی کرده و برحسب سن، فعالیت های کندو بین آنها تقسیم می گردد.

از نظر جنسی در کندو دو نوع زنبور وجود دارد که شامل نرها و ماده ها هستند. نرها از تخم های بارور نشده و ماده ها از تخم های بارور شده بوجود می آیند. در هر کلنی وظیفه ملکه تنها تخمگذاری است. مهمترین وظیفه زنبوران نر جفتگیری با ملکه است که هیچگاه داخل کندو صورت نمی گیرد و فقط در بهار و در هوای آزاد انجام می گیرد. تمامی فعالیت های دیگر کندو به عهده زنبوران کارگر که همان زنبوران ماده است صورت می گیرد. این فعالیت ها اعم از موم سازی تغذیه نوزادان و کارهای خارج کندو مانند جمع آوری عسل و گرده گل است.

اختلاف بین زنبوران کارگر و ملکه اختلافات ظاهری یا فنوتیپیکی بوده و هیچگونه اختلافات ژنتیکی ندارند. این اختلافات در ملکه و کارگرها اساساً بستگی به نوع و مقدار تغذیه در دوران لاروی دارد. عده ای معتقدند که این اختلافات به مقدار مواد غذایی اصلی در دوران لاروی بستگی دارد نه نوع مواد غذایی. مواد غذایی اصلی در تغذیه لاروها ژله شاهانه می باشد.

نرها هم از نظر جنسیت و هم از نظر بعضی از اعضاء خارجی بدن با زنبوران کارگر و ملکه فرق دارند. زنبوران ملکه و کارگر از نظر ژنتیکی با هم شبیه بوده ولی به علت تغذیه مختلف در دوران لاروی هم از نظر ظاهری و هم از نظر بعضی از دستگاه های داخلی بدن با هم فرق دارند.

3-2 شکل شناسی خارجی زنبور عسل
به دلیل گستردگی مبحث شكل شناسی زنبور عسل در این فصل بخشی از شکل شناسی خارجی زنبور عسل، تقسیمات بدن و ضمائمی که به آن متصل می گردد شرح داده می شود. ادامه این مطلب در جلسه بعد آورده شده است.

زنبور عسل مانند سایر حشرات و بر خلاف مهره داران دارای اسکلت خارجی می باشد. این اسکلت سخت از قطعات و حلقه های سخت کیتینی درست شده که تمام اعضاء داخلی بدن را احاطه کرده و آنها را در مقابل آسیب ها و ضربه های مکانیکی خارجی حفظ می کند.

زنبور عسل حشره ای است تقریباً استوانه ای شکل و تقارن دو طرفی دارد، یعنی اعضاء در قسمت های چپ و راست با هم شبیه می باشند. بدن زنبور عسل مانند سایر حشرات حلقه حلقه بوده و این حلقه ها طوری کنار هم قرار گرفته اند که بدن زنبور را بطور مشخص به سه قسمت سر، سینه و شکم تقسیم می نماید.

در روی سر زنبور که قسمت جلویی بدن را تشکیل می دهد، چشم ها، شاخک ها و قطعات دهانی قرار دارند و در روی سینه ضمائم حرکتی زنبور شامل پاها و بال ها مستقر می باشند.

در روی شکم ضمائمی وجود نداشته، بلکه فقط در انتهای آن دستگاه تناسلی خارجی قرار دارد. نیش که در انتهای بدن زنبوران ماده قرار دارد از تغییر شکل تخم ریز بوجود آمده است. بیشتر ضمائم زنبور عسل مفصلی یا بند بند می باشند.

1- سر
سر زنبور جمجمه سختی است که در جلو بدن قرار دارد. سر از روبرو مثلثی و در قسمت عقب یعنی محل اتصال به گردن کمی فرو رفته است. در روی سر زنبور قطعات دهانی و اعضاء حسی مهمی چون چشم های ساده، مرکب و شاخک ها قرار می گیرند. سر حشرات توسط قطعه نرمی بنام گردن به سینه متصل می گردد.
2- چشم ها
زنبور عسل دو نوع چشم دارد. چشم های مرکب و چشم های ساده. چشم های مرکب به صورت لوبیایی و بزرگ در دو طرف و بالای سر قرار دارند. هر کدام از چشم های مرکب از تعداد زیادی سلول های شش وجهی درست شده اند که هر کدام بعنوان یک واحد بینایی عمل می کنند. تعداد سلول های شش وجهی در زنبور نر خیلی بیشتر از زنبور ملکه و کارگر می باشد. چشم های ساده سه عدد هستند که در فرق سر و در بین چشم های مرکب به صورت قرینه قرار می گیرند. چشم های ساده معملاً از یک عدسی بسیار ساده درست شده اند. مجموعه چشم های ساده و مرکب، حس بینایی زنبور را تشکیل می دهند.
3- شاخک ها
شاخک ها زواید بندبند بوده که به تعداد یک جفت در جلو و معمولاً در بین و کنار چشم های مرکب قرار می گیرند. تعداد بندها در زنبورهای نر 13 و در زنبور ملکه و کارگرها 12 بند هستند. در روی شاخک هفت نوع سلول های حسی تشخیص داده اند، که به عنوان اعضاء حسی تماسی، بویایی و همچنین اعضاء حسی که نسبت به درجه حرارت، رطوبت و گاز کربنیک حساس می باشند مشخص گردیده اند.

4- قطعات دهانی
به طور کلی قطعات دهانی زنبور عسل از چهار قسمت زیر دست شده است:
الف ـ لب بالا
در جلو سر و جلو سایر قطعات دهانی قطعه سخت مستطیلی شکلی قرار دارد که توسط قسمت نرمی به جلو سر یا صورت متصل می گردد.
زندگی اجتماعی زنبور عسل - جلسه سوم
ب ـ آرورا های بالا
در زیر لب بالا دو زایده بسیار سخت معمولاً قهوه ای یا سیاهرنگ، مقعر الطرفین که از دو نقطه به جمجه سر متصل گردیده که دارای حرکت افقی بوده و در عمل تغذیه و همچنین ساختن لانه های مومی بکار برده می شوند.
ج ـ آرواره های پایین
آرواره های پایین در قسمت زیر یا عقب آرواره های بالا قرار می گیرند. هر آرواره پایین از پنج قسمت تشکیل یافته است.
د ـ لب پایین
لب پایین در وسط دو آرواره پایین قرار داشته و خود مانند آرواره پایین از 5 قطعه درست شده است. از رویهم قرار گرفتن زواید لب پایین و آرواره های پایین، خرطوم، زبان و در نتیجه کانال مواد غذایی و کانال بزاقی به وجود می آیند.

 تکلیف: برای این جلسه اطلاعات اجزاء خارجی بدن زنبور عسل را با تفكیك نوع آن (زنبور كارگر،نر یا ملكه) به همراه تصویر هر بخش به صورت یك روزنامه دیواری درآورده و برای مابقی بخش های بدن زنبور عسل كه در جلسه آینده می آموزیم فضای كافی قرار دهید.

محل بازدید/ اردو/ خرید: برای این جلسه كافی است یك زنبور اتاله شده را در اختیار داشته باشید تا با اجزاء خارجی بدن آن بیشتر آشنا شوید . بهتر است زنبور اتاله شده از هر سه نوع، زنبور كارگر، زنبور نر و ملكه باشد. زنبور های عسل اتاله شده را می توانید در نمایشگاه های حشرات مشاهده نمایید.

 منابع مطالعه:
برای كسب اطلاع بیشتر به منایع زیر مراجعه نمایید.
- كتاب راهنمای پرورش زنبور عسل (‌فصل دهم- كالبد شناسی زنبور عسل)، تألیف:دكتر مسعود هاشمی
- كتاب زنبور عسل و پرورش آن (فصل هشتم- ساختمان بدن زنبور عسل)، تألیف: دكتر نعمت الله شهرستانی
- کتاب زنبور عسل، تألیف:مهندس سید جاود سعادتمند



طبقه بندی: آموزش، گالری تصاویر، مقالات،
برچسب ها: جمعیت زنبور عسل، شكل شناسی خارجی زنبور عسل،

اهداف جلسه:
• آشنایی با گونه ها و نژادهای زنبور عسل
• آشنایی با پراكندگی گونه های مختلف زنبور عسل

 وسایل مورد نیاز: -------------------------

روند کار:
مقدمه

حال كه با اهمیت وجود زنبور عسل و تاریخچه وجود آن آشنا شدیم، در این جلسه قصد داریم با انواع نژادهای زنبور عسل و پراكندگی آنها آشنا شده و ضمن بررسی نژادهای مختلف، آنها را به مقایسه بگذاریم. این امر ما را در شناخت بهتر زندگی زنبور عسل یاری می رساند.

2-1 گونه ها و نژادهای زنبور عسل
کلاس حشرات یا شش پایان از 31 راسته تشکیل شده است. یکی از این راسته ها راسته بال غشائیان (Hymenoptera) است. در این راسته تعداد 15 بالا خانواده قرار دارد که یکی از آنها بالا خانواده آپوییده (Apoidea‌) می باشد. دارا بودن موهای پَر مانند بر روی بدن گونه های بالا خانواده Apoidea‌، آنها را از نظر حمل دانه گرده و در نتیجه عمل گرده افشانی با اهمیت می سازد. بالا خانواده Apoidea خود از 9 خانواده تشکیل شده است که یکی از این خانواده ها، خانواده آپیده Apidae)) است که گونه های مختلف زنبور عسل در آن قرار دارد.
خانواده آپیده Apidae)) خود به چهار زیر خانواده Bombinae، Euglossinae، Meliponinaeو Apinae تقسیم می شود. تمام گونه های زنبود عسل در زیر خانواده Apinae قرار می گیرند. در دنیا چهار گونه زنبور عسل وجود دارد.
- زنبور عسل کوچک Apis florae F.
- زنبور عسل بزرگ Apis dorsata F.
- زنبور عسل هندی Apis cerana F. در آسی
- زنبور عسل اروپایی Apis mellifera L. در بیشتر نقاط جهان

 دو گونه اروپایی و هندی در داخل کندو زندگی می کنند و سیستم ارتباطی بین افراد گروه تکامل زیادی یافته و از نظر اقتصادی اهمیت بسیاری دارند، در حالی که دو گونه زنبور عسل کوچک و بزرگ به صورت آزاد زندگی کرده و هیچ وقت در داخل محیط بسته کندو قادر به ادامه حیاط نیستند و برخلاف دو گونه قبلی سیستم مکالماتی ابتدایی دارند.
در تصویر زیر می توانید گونه های مختلف زنبور عسل را ببینید و باهم مقایسه نمایید.

از چهار گونه موجود زنبور عسل در دنیا، گونه اروپایی Apis mellifera L. در اغلب نقاط ایران به جز مناطق کویری انتشار دارد. گونه زنبور عسل کوچک Apis florae F. فقط در قسمت جنوب و جنوب غربی و شرقی ایران انتشار دارد.
حال مختصری به انواع گونه زنبور عسل می پردازیم.

 2-2 زنبور عسل کوچک (Apis florae F.)
کوچک ترین گونه زنبور عسل است که انتشار آن در قسمت غرب کره زمین از عمان و جنوب ایران شروع و تا شرق کره زمین ادامه دارد. این زنبور، یکی از حشرات گرده افشان بسیار مهم در جنوب ایران به حساب می آید. کلنی زنبور عسل کوچک معمولاً از یک ملکه و تعداد زیادی زنبور کارگر و در فصل مناسب تعداد کمی نر تشکیل شده است.
زنبور عسل کوچک فقط یک شان می سازد که 25 تا 35 سانتی متر عرض و 15 تا 17 سانتی متر طول دارد. این گونه شان خود را بیشتر در میان بوته ها و درختان انبوه گرمسیری مستقر می سازد. عسل این گونه زنبورها کریستالیزه نشده و از نظر مواد متشکله در عسل با سایر گونه های زنبور عسل فرقی ندارد.
 
2-3 زنبور عسل بزرگ (Apis dorsata F.)
در بین چهار گونه زنبور عسل، گونهApis dorsata F. از نظر جثه از همه بزرگ تر است.این گونه مانند زنبور کوچک فقط یک شان می سازد که معمولاً به شاخه های کلفت درختان، زیر سقف ایوان ها و دامنه صخره ها متصل می گردد. شکل و اندازه سلول های شان که در آنها کارگر، ملکه و نر پرورش داده می شود، مشابه است.
 
2-4 زنبور عسل هندی یا شرقی (Apis cerana F. or Apis indica)
این گونه زنبور عسل بسیار به زنبور اروپایی شباهت دارد. حتی بعضی از محققین گونه زنبور عسل هندی را یک زیر گونه زنبور عسل اروپایی می دانند. ولی محققین دیگر این دو گونه را کاملاً از یکدیکر متمایز می دانند. زنبور عسل هندی از نظر جثه کمی کوچک تر از زنبور عسل اروپایی است ولی بیشتر با شرایط آب و هوایی گرم و خشک سازش یافته است.

2-5 زنبور عسل اروپایی Apis mellifera L.
این گونه زنبور عسل که منشاء آن آفریقا و اروپا است، تقریباً در تمام مناطق کره زمین، به استثنای مناطق قطبی گسترش پیدا کرده و بیش از سایر گونه های زنبور عسل مورد استفاده انسان قرار گرفته است. این گونه در نقاط مختلف کره زمین دارای نژادهای مختلفی است که هر یک خصوصیت ویژه ای دارند.
شرایط گوناگون محیطی در روی کره زمین سبب به وجود آمدن نژادهای مختلفی از یک گونه می گردد. این نژادها، طی سال های متمادی با محیط و شرایط گوناگون منطقه سازش یافته و به تدریج تغییرات جزئی در رنگ و سایر خصوصیات بدن آنها به وجود آمده است.

نژادهای زنبور عسل، از روی بعضی خصوصیات مرفولوژیکی و بیولوژیکی تشخیص داده می شود. بعضی از خصوصیات مرفولوژیکی مانند رنگ قسمت های مختلف بدن که با چشم غیر مسلح قابل رویت می باشند. در صورتی که دیگر خصوصیات به آسانی با چشم غیر مسلح قابل تشخیص نبوده و باید به روش اندازه گیری آنها در یک نمونه از جمعیت زنبور عسل (Biometrical methods) مشخص گردند. در میان این دسته از خصوصیات، اندازه قسمت های مختلف بدن مانند زبان، ‌طول و عرض بال های عقب و جلو، حلقه های سینه و شکم، طول و عرض بندهای پاها،‌رگ های بال از اهمیت ویژه ای برخوردارند.

در میان خصوصیات بیولوژیکی، رشد کلنی، موم بافی،تمایل به جمع آوری بره موم،تولید عسل و بچه کندو اهمیت دارد.

Rothenbuhler و همکارانش در سال 1968 نژادهای گونه زنبور عسل اروپایی را بر مبنای طبقه بندی Dupraw به چهار گروه بر حسب گسترش جغرافیایی دسته بندی نمودند.

الف: نژاد آفریقایی

ب: نژادهای خاورمیانه

ج: نژادهای منطقه مدیترانه مرکزی و جنوب شرقی اروپ

د: نژادهای منطقه مدیترانه غربی و شمال غربی اروپ

نژاد آفریقایی در حد فاصل جنوب صحرای سینا تا منطقه مصر را شامل شده اند. نژادهای خاورمیانه حد فاصل بین نژاد آفریقایی و نژادهای جنوب شرقی اروپا هستند. نژادهای شمال غربی اروپا مستقلاً بوجود آمده اند و عامل اصلی این تفکیک سلسله جبال آلپ و زمان یخبندان بوده است.
 
تکلیف: برای این جلسه چارت رده بندی حشرات را با كمك منابع موجود آماده كنید تا به نژاد زنبور عسل برسید.
محل بازدید/ اردو/ خرید:
برای این جلسه می توانید از موزه هایک میرزایانس واقع در تهران-بزرگ راه چمران- خیابان تابناک- موسسه تحقیقات رده بندی حشرات مراجعه نمایید.
منابع مطالعه:
برای كسب اطلاع بیشتر در زمینه نژادهای مختلف زنبور عسل به منابع زیر مراجعه نمایید.
- كتاب راهنمای پرورش زنبور عسل (‌فصل اول- نژادهای زنبور عسل)، تألیف:دكتر مسعود هاشمی
- كتاب زنبور عسل و پرورش آن (فصل چهارم)، تألیف: دكتر نعمت الله شهرستانی

- وب سایت فارسی زبان زنبور عسل ایران http://www.mellifera.ir

 


طبقه بندی: اخبار و اطلاع رسانی، آموزش، مقالات، گالری تصاویر،
برچسب ها: نژادهای زنبور عسل، تعاونی زنبورداران قائم شهر، زنبورداران قائمشهر،

اهداف جلسه:
• اهمیت وجود زنبور عسل
• آشنایی با تاریخچه وجود زنبور عسل
• آشنایی با تاریخچه زنبور داری در ایران
 
وسایل مورد نیاز: -------------------------
 
روند کار:
(67) وَأَوْحَى رَبُّكَ إِلَى النَّحْلِ أَنِ اتَّخِذِی مِنَ الْجِبَالِ بُیُوتاً وَمِنَ الشَّجَرِ وَمِمَّا یَعْرِشُونَ (68) ثُمَّ كُلِی مِن كُلِّ الثَّمَرَاتِ فَاسْلُكِی سُبُلَ رَبِّكِ ذُلُلاً یَخْرُجُ مِن بُطُونِهَا شَرَابٌ مُّخْتَلِفٌ أَلْوَانُهُ فِیهِ شِفَاء لِلنَّاسِ إِنَّ فِی ذَلِكَ لآیَةً لِّقَوْمٍ یَتَفَكَّرُونَ
(67) و پروردگار تو به زنبور عسل وحی کرد که در کوه ها و درختان و بناهای رفیع منزل گیرید! (68) سپس از میوه های شیرین و حلاوت گل های خوش بو تغذیه کنید و راه پروردگارتان را به اطاعت بپوئید، آنگاه از درون شکم آنها شیرینی به رنگ های مختلف بیرون آید که در آن شفاء مردمان است. و این برای متفکران آیاتی از قدرت خداست.
مقدمه
هدف از انجام این پروژه آشنایی با اهمیت وجود زنبور عسل، زندگی اجتماعی زنبور عسل و شناخت نظم زندگی زنبور عسل می باشد. به منظور رسیدن به این هدف ابتدا باید در مورد اهمیت زنبور عسل در زندگی ما‏‌، تاریخچه زنبورداری و آشنایی با نژادهای مختلف زنبور عسل بدانیم.
 
1-1 اهمیت وجود زنبور عسل
در این بخش قصد داریم به بررسی مواردی بپردازیم كه اهمیت وجود زنبور عسل را هم در طبیعت و هم در زندگی انسان نشان می دهد. همانطور كه می دانید زنبور عسل مهم ترین حشره ای است که وظیفه گرده افشانی گیاهان گلدار را به عهده دارد. از میان تمام حشراتی که با گل ها سروکار دارند، تنها زنبور عسل است که به راحتی توسط انسان قابل نگهداری و جابه جایی است. هم چنین زنبور عسل به راحتی قابل پرورش است و فرآورده هایی چون عسل، موم،‌ بره موم، گرده، شاه انگبین و ژله رویال تولید می کند. ‌همین امر باعث شده انسان به بررسی زندگی این موجود پرفایده پرداخته و در نحوه پرورش آن جدیدترین روش ها را به كار گیرد.
صفت وفاداری زنبور عسل به گل مورد انتخابش، باعث شده تا وجود این حشره را برای گرده افشانی در تولید بیشتر میوه ها و بذر های کشاورزی الزامی بدانیم. استفاده از زنبور عسل برای گرده افشانی درختان میوه، علاوه بر افزایش بسیار هنگفت در تولید محصول، مقدار قابل توجهی عسل نیز تولید می شود که در مورد سایر گیاهان نیز این تناسب صادق است.
شما می توانید علاوه بر موارد ذكر شده در بالا در مورد اهمیت زنبور عسل، ویژگی های دیگر زنبور عسل را كه باعث شده این موجود برای طبیعت و انسان خاص و استثنایی باشد را جستجو كرده و در پژوهش خود بیافزایید.
 
1-2 تاریخچه زنبور عسل و زنبور داری
با توجه به مطالعات تخصصی که تاکنون در مورد زنبور عسل صورت گرفته است، مسجل است که زنبور عسل خیلی پیش از انسان بر روی کره زمین می زیسته است. اولین اثر بدست آمده از زنبور عسل مربوط به فسیلی می شود که از میان صمغ ناحیه بالتیک به دست آمده است و حدود 40 میلیون سال قدمت دارد. در حال حاضر، در موزه تاریخ طبیعی نیویورک، از یک فسیل زنبور عسل نگهداری می شود که قدمت آن 20 میلیون سال تخمین زده شده است. این اسناد نشان می دهد که قدمت زنبور عسل بر روی کره زمین نه تنها بیشتر از انسان بلکه بیشتر از قدمت بسیاری از گیاهان و جانوران موجود یا منقرض شده است. دانستن این مطلب در بررسی زندگی زنبور عسل به ما كمك می كند.
بی شک قدمت کم نظیر طول عمر گونه زنبور عسل روی کره زمین، یکی از اسرار خلقت است که تا قرون اخیر بشر از آن بی اطلاع بود. راز بزرگ طبیعت که باعث شده است زنبور عسل از لحاظ ارزش و اهمیت در صدر تمامی حیوانات و گیاهان قرار گیرد، قابلیت بسیار بالا و منحصر به فرد آن در گرده افشانی بسیاری از گونه های مهم گیاهی است.
زنبور عسل از قسمت گرمسیری و نیمه گرمسیری آفریقا منشاء گرفته و سپس به اروپا و شرق آسیا گسترش یافته است. از قرن ها پیش زنبور عسل در شکاف کوه ها و تنه خالی درختان لانه می کرده و بشر از بدو پیدایش برای دست یابی به عسل، با روش های ابتدایی زنبور را از لانه ها بیرون رانده،‌ عسل و موم را مورد استفاده قرار می داده است.
به تدریج انسان دریافت که می تواند با جمع آوری آشیانه های طبیعی زنبوران عسل، تعدادی از آنها را در مجاورت محل زندگی خود نگهداری و از آنها بهره برداری کند. بنابراین بومیان نواحی جنگلی، آشیانه هایی از تنه درخت ساختند و به صورت افقی یا عمودی در محلی مستقر کردند،‌ به این ترتیب پرورش زنبور عسل توسط انسان آغاز شد.
در نقاط غیر جنگلی نیز مردم با ساختن آشیانه های گِلی، سفالی و سبدی و جای دادن زنبوران عسل در آنها به پرورش زنبور عسل روی آوردند. کم کم با افزایش علم انسان در مورد جمعیت زنبور عسل، ملکه، زنبوران نر و کارگر همچنین روش های صحیح برداشت عسل از کندو ها، وارد مرحله جدیدی از زنبورداری شد.
تصاویر انواع کندوهای اولیه کندوی تنه درختی، کندوی خمره ای و کندوی سبدی را ببینید.
 
1-3 تاریخچه زنبورداری در ایران
گرچه تاریخ ثبت شده و مستندی از وضعیت زنبورداری در ایران وجود ندارد ولی با بررسی تاریخ، گزارشات و ادبیات دیرینه ایران و هم چنین آثار باستانی مختلف متوجه می شویم که زنبور داری از زمان های بسیار قدیم در ایران رایج بوده است. خصوصاً در زمان هخامنشیان (حدود 460 سال قبل از میلاد) آثار مشخصی از وجود زنبورداری به عنوان حرفه و تفنن وجود دارد.
در گذشته زنبور عسل عمدتاً در کندوهای محلی نگهداری می شد و معمولاً به صورت یک شغل جانبی یا سرگرمی به آن نگاه می شد. بیشترین تکامل زنبورداری در ایران در قرن بیستم صورت گرفت، زمانی که کندوهای بومی به کندوهای جدید تبدیل شدند و وسایل جدید و روش های نوین جایگزین وسایل و روش های قدیمی گردید.
رایج شدن کندوهای جعبه ای و پرورش ملکه در ایران نقطه عطفی در تاریخ زنبورداری کشور محسوب می شود تا آنجا که طبق آمار ها، مقدار کل عسل تولید شده در سال 1361 حدود 9000 تن گزارش شده، و بعد از رشد قابل ملاحظه صنعت زنبورداری، این میزان در سال 1386 به حدود 46952 تن رسید.
تکلیف: برای این جلسه با جستجوی كلمات كلیدی مانند تاریخچه زنبور عسل، انواع كندو، تاریخچه زنبور داری و ... در اینترنت، اطلاعات مفیدی جمع آوری نمایید تا در ادامه پژوهش به شما كمك نماید.
 
محل بازدید/ اردو/ خرید: ---------------------------------------------
 
منابع مطالعه: علاوه بر جستجوی مباحث یاد شده این درس در اینترنت، می توانید برای جمع آوری اطلاعات مفید به كتاب راهنمای پرورش زنبور عسل فصل اول و دوم- مولف: دكتر مسعود هاشمی مراجعه نمایید.
 


طبقه بندی: اخبار و اطلاع رسانی، گالری تصاویر، آموزش، مقالات،
برچسب ها: اهمیت وجود زنبور عسل، آشنایی با تاریخچه وجود زنبور عسل، آشنایی با تاریخچه زنبور داری در ایران،